Издания сотрудников Центра
2019 год
Беларуская мова ў сакральнай сферы: гісторыя і сучаснасць: матэрыялы Міжнар. навук. канф. (Мінск, 21 лютага 2018 г.) / НАН Беларусі, Цэнтр даслед. беларус. культуры, мовы і літ., Ін-т мовазнаўства імя Я. Коласа ; рэдкал.: С. Л. Гаранін (адк. рэд.), І. У. Будзько, Т. В. Пятрова. – Мінск : Беларуская навука, 2019. – 315 с.
ISBN 978-985-08-2392-2.
Зборнік прысвечаны актуальным праблемам функцыянавання беларускай мовы ў сакральнай сферы. Прадстаўлены даследаванні гісторыі пытання і сучаснага стану.
Разлічаны на мовазнаўцаў, літаратуразнаўцаў, гісторыкаў, бібліёграфаў, тэолагаў, выкладчыкаў, перакладчыкаў, аспірантаў, настаўнікаў, студэнтаў, а таксама ўсіх, хто цікавіцца пытаннямі беларускай мовы, яе гісторыі і сучаснага стану.
Голубева, В. К.
Сінкрэтызм і нестандартная сінтагматыка прыслоўяў у паэтычным тэксце: (на матэрыяле беларускай і рускай паэзіі) / В. К. Голубева; навук. рэд. Т. М. Валынец. – Мінск : Беларуская навука, 2019. – 289 с.
ISBN 978-985-08-2443-1.
У манаграфіі ўпершыню ў беларускай лінгвістыцы прыслоўе разглядаецца як сінкрэтычная катэгорыя – часціна мовы, якая ў моўнай сістэме і ў кантэкстуальных умовах сумяшчае некалькі дыферэнцыяльных прымет, функцый розных адзінак; даследуецца патэнцыял прыслоўя выступаць канструктыўным кампанентам нестандартных (аказіянальных) спалучэнняў. Асаблівая ўвага надаецца прагмастылістычнай ролі сінкрэтычных прыслоўяў і нестандартных сінтаксічных канструкцый з прыслоўямі ў мастацкіх сістэмах беларускіх і рускіх паэтаў.
Кніга адрасуецца даследчыкам у галіне лінгвістыкі і літаратуразнаўства, лексікографам, перакладчыкам, выкладчыкам, аспірантам і студэнтам вышэйшых навучальных устаноў.
Гурко, А. Викт.
Этнические традиции национальной кухни Беларуси / А. Викт. Гурко, Л. В. Бохан, Н. С. Бункевич; Нац. акад. наук Беларуси, Центр исслед. белорус. культуры, языка и лит. – Минск: Беларуская навука, 2019. – 254 с.: ил. – (Мир глазами этнолога).
ISBN 978985-0824486.
В очередной книге серии «Мир глазами этнолога» показан неоценимый вклад, который внесли этнические общности, населяющие нашу страну, в формирование национальной кухни Беларуси. Национальная культура питания рассматривается в контексте свойственных ей общественных функций: обрядовой, праздничной, повседневной. Дан подробный анализ элементов традиций питания жителей нашей страны, исповедующих христианство, иудаизм, ислам. Также представлены и основные традиции питания народов стран Азии, выходцы из которых проживают в Беларуси.
Будет полезна широкому кругу читателей, интересующихся историей и современными особенностями культуры питания населения Беларуси.
Казка ў еўрапейскай прасторы: гісторыя і сучаснасць : матэрыя лы Міжнар. форуму даследчыкаў беларускай казкі (Мінск, 17–18 мая 2018 г.) / Нацыянальная акадэмія навук Беларусі, Цэнтр даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры ; склад. Я. І. Грыневіч ; рэдкал.: А. І. Лакотка (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : Беларуская навука, 2019. – 303 с.
ISBN 978985-082486-8.
У зборніку змяшчаюцца даклады ўдзельнікаў Міжнароднага форуму даследчыкаў беларускай казкі, які адбыўся 17–18 мая 2018 г. у Мінску. Публікуюцца навуковыя ар тыкулы ў галіне фалькларыстыкі, літаратуразнаўства, выяўленчага мастацтва, тэатра знаўства, кіно, экранных відаў мастацтва. Разглядаюцца актуальныя пытанні даследа вання казак як самабытнага жанру народнай культуры, праблемы іх захавання і папу лярызацыі на сучасным этапе.
Кніга адрасуецца мастацтвазнаўцам, этнолагам, фалькларыстам, усім, хто цікавіц ца традыцыйнай беларускай культурай.
Канкарданс беларускай мовы XIX стагоддзя [Электронны рэсурс] / аўтар-складальнік Н. М. Сянкевіч. – Электронныя, тэкставыя даныя і праграма (314 Мб). – Мінск: Беларуская навука, 2019. – 1 электронны аптычны дыск (CDR).
Канкарданс уяўляе сабой комплекс слоўнікаў, складзеных на аснове поўнага корпуса тэкстаў беларускай літаратуры ХІХ ст. Ён уключае ўласна канкарданс, адваротны і частотныя слоўнікі, паказальнік слоў, спісы тэкстаў, а таксама тэксты твораў. Даведнік дапоўнены канкардансамі мовы В. Дуніна-Марцінкевіча, А. Ельскага, К. Каганца і К. Каліноўскага.
Канкарданс з’яўляецца ўнікальным праектам, які ўпершыню ажыццёўлены ў беларускай лексікаграфіі. Гэта эфектыўны інструмент для даследавання беларускай мовы на этапе фарміравання яе літаратурнай формы. Ён можа быць выкарыстаны даследчыкамі ў галіне лексікі і фразеалогіі, а таксама семантыкі, стылістыкі і іншых узроўняў беларускай мовы.
Аўтар-складальнік Н. М. Сянкевіч
Падрыхтоўка корпуса тэкстаў Л. Г. Кісялёва, Н. М. Сянкевіч, М. І. Ярмаш
Камп’ютарны набор тэкстаў Л. І. Гоманава, Н. М. Сянкевіч, А. А. Такінданг
Аўтар выказвае падзяку Вячаславу Мартысюку за дапамогу ў падрыхтоўцы корпуса тэкстаў.
Костюкович, М. Г.
Особенности сюжетосложения в игровом кино Беларуси / М. Г. Костюкович. – Минск : Беларуская навука, 2019. – 245 с.
ISBN 978-985-08-2466-0.
На примерах белорусских киносценариев разных лет в книге разъясняется, как на протяжении десятилетий менялась практика сюжетосложения в кино и развивался язык белорусской и советской кинодраматургии с 1940-х гг. до нашего времени.
Издание предназначено киноведам, кинематографистам, студентам-кинодраматургам, культурологам, а также всем, кто интересуется кино-драматургией, ее историей, теорией и практикой.
Поэзия русского слова: антология современной русско-язычной поэзии Беларуси. В 2 т. Т. 1 / авторы проекта: Владимир Гниломедов, Микола Микулич; редкол.: В. В. Гниломедов [и др.]. – Минск: Беларуская навука, 2019. – 829 с. [36] л.
ISBN 978-985-08-2492-9.
В первый том включены произведения 75 поэтов, ныне проживающих в Беларуси или родившихся и проживавших на ее земле, а впоследствии переехавших в другие страны. В хронологической последовательности представлены самые значительные, талантливые авторы, творчество которых определяет ландшафт и специфику развития современной русскоязычной поэзии Беларуси. Издание иллюстрировано фотографиями и снабжено краткими историко-биографическими справками.
Рассчитано как на знатоков изящной словесности, критиков и литературоведов, так и на широкую публику любителей поэтического слова.
Плытніцтва: тэматычны слоўнік / Нац. акад. навук Беларусі, Цэнтр даслед. беларус. культуры, мовы і літ., Ін-т мовазнаўства імя Я. Коласа; уклад. В. М. Курцова [і інш.]; навук. рэд. В. М. Курцова. – Мінск: Беларуская навука, 2019. – 297 с.: іл.
ISBN 978-985-08-2500-1.
Слоўнік адлюстроўвае абазначальныя сродкі, звязаныя з плытніцтвам. У працу ўключана архіўная лексіка, што збіралася пераважна ў 60-70-я гады ХХ ст., а таксама абазначальныя сродкі, якія публікаваліся як самастойныя тэматычныя падборкі па плытагонстве ці ў якасці рэестравых адзінак у складзе лексіконаў у розных дыялекталагічных, а таксама ў асобных этнаграфічных і іншых выданнях.
Выданне адрасуецца даследчыкам, выкладчыкам усходнеславянскіх моў, славістам, а таксама фалькларыстам, этнографам, аматарам роднай мовы.
Слово и словарь = Vocabulum et vocabularium : сборник научных статей / Нац. акад. наук Беларуси, Центр исслед. белорус. культуры, языка и лит., Ин-т языкознания имени Якуба Коласа ; редкол.: И. Л. Копылов (гл. ред.) [и др.]. – Минск : Беларуская навука, 2019. –
Вып. 16. – 339 с.
ISBN 978-985-08-2426-4.
В сборник включены материалы, посвященные проблемам теории и практики лексикографии, ее методологическим и лингвистическим аспектам. Анализируются вопросы терминографии, исторической лексикографии, исследуются отдельные виды словарей, новые словарные проекты, а также вопросы применения компьютерных и корпусных технологий в лексикографии.
Первый выпуск под названием «Vocabulum et vocabularium» был издан в Харькове в 1994 г. В последующие годы печатался в Харькове, Гродно, Санкт-Петербурге.
Издание адресовано научным работникам, преподавателям, студентам, аспирантам и магистрантам филологических специальностей, а также широкому кругу читателей, которые интересуются проблемами лингвистики.
Традыцыі жывёлагадоўлі Беларусі / Г. І. Каспяровіч [і інш] ; навук. рэд. Г. І. Каспяровіч. – Мінск : Беларуская навука, 2019. – 467 с.: іл.
ISBN 978-985-08-2397-7.
У кнізе на багатых архіўных, статыстычных, літаратурных крыніцах, палявых этнаграфічных матэрыялах паказана эвалюцыя жывёлагадоўлі Беларусі ад старажытных часоў і да сучаснасці, разглядаюцца змены ў структуры галіны, даследавана захаванне і мадэрнізацыя традыцый па ўтрыманні і доглядзе, узнаўленні і селекцыі свойскіх жывёл, выхаванні маладняку, нарыхтоўцы і захаванні кармоў, характарызуюцца светапоглядныя ўяўленні беларусаў аб свойскіх жывёлах, святы, звычаі, народныя веды, звязаныя з жывёлагадоўляй.
Адрасавана шырокаму колу чытачоў і ўсім, хто цікавіцца гісторыяй багатай і самабытнай культуры жывёлагадоўлi Беларусі.
Флікоп-Світа, Г. А.
Беларускі іканапіс ХVІ – першай паловы ХХ ст.: альбом / Г. А. Флікоп-Світа; навук. рэд. Б. А. Лазука. – Мінск: Беларуская навука, 2019. – 365 с.: іл.
ISBN 978-985-08-2437-0.
У альбоме прадстаўлены помнікі іканапісу Беларусі ХVІ – пачатку ХХ ст. са збору Музея старажытнабеларускай культуры Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі. Гэтыя творы з’яўляюцца спадчынай праваслаўнай, каталіцкай і ўніяцкай цэркваў. Асобную групу складаюць народныя абразы, якія размяшчаліся ў хатах на покуці і прызначаліся для дамашняй малітвы.
Альбом складаецца з трох раздзелаў. У пачатку кожнага з іх перад ілюстрацыйным блокам змешчана кароткая характарыстыка гістарычнага перыяду, акрэслены асноўныя тэндэнцыі і акалічнасці развіцця сакральнага мастацтва ў той час, пералічаны і прааналізаваны стылістычныя рысы і іканаграфічныя асаблівасці.
Разлічаны на мастацтвазнаўцаў, супрацоўнікаў музеяў, калекцыянераў і ўсіх тых, хто цікавiцца гісторыяй і культурай Беларусі.
Французска-беларускі слоўнік прававой лексікі / Нац. акад. навук Беларусі, Цэнтр даслед. беларус. культуры, мовы і літ., Ін-т мова-ва імя Якуба Коласа; Мінскі дзярж. лінгвістычны ўн-т ; уклад. А. А. Завадская [і інш.] ; навук. рэд.: А. А. Завадская, Я. В. Волкава. – Мінск: Беларуская навука, 2019. – 413 с.
ISBN 978-985-08-2496-7.
Французска-беларускі слоўнік прававой лексікі прызначаны для спецыялістаў, навуковых работнікаў, перакладчыкаў, студэнтаў, якія выкарыстоўваюць у сваёй прафесійнай і навучальнай дзейнасці дакументы і літаратуру на французскай мове, а таксама для чытачоў, якія сустракаюць прававую лексіку ў іншых відах французскіх тэкстаў. Корпус слоўніка складаецца прыблізна з 25 000 лексем і выразаў, якія ахопліваюць асноўныя паняцці ў галіне дзяржаўнага, канстытуцыйнага, крымінальнага, міжнароднага, фінансавага, гандлёвага і грамадзянскага відаў права.
«Хадзі, сонейка, да нас…» = ‘‘……’’ = ‘‘Dear sun, please, come to us…’’ : (з народнапаэтычнай спадчыны) / аўт. ідэі, уклад.: А. І. Лакотка, Т. І. Кухаронак, А. Г. Алфёрава ; пад агул. рэд. А. І. Лакоткі ; пер. на кіт. Ван Цінфэнa, А. В. Раманоўскай ; пер. на англ. мову А. В. Раманоўскай, Ю. М. Шукала, Л. Болтана-Сміта ; маст.: В. А. Багнюк [і інш.]. — Мінск : Беларуская навука, 2019. — 183 с. : іл.
ISBN 978-985-08-2465-3.
У прапанаваную кнігу ўключаны калыханкі, забаўлянкі, песні, заклічкі, лічылкі, якія адра- саваны дзецям або бытуюць у дзіцячым асяродку. Даецца пераклад тэкстаў на кітайскую і англійскую мовы. Выданне багата ілюстравана арыгінальнымі малюнкамі жывапісу і графікі, выкананымі мастакамі Беларускай дзяржаўнай акадэміі мастацтваў.
Адрасуецца шырокаму колу чытачоў, якія цікавяцца культурай народаў свету.
Шклярык, В. А.
Мікратапанімія Усходняга Палесся ў кантэксце развіцця рэгіянальнай лексічнай сістэмы / В. А. Шклярык ; навук. рэд. І. Л. Капылоў. – 2-е выд. – Мінск : Беларуская навука, 2019. – 196 с.
ISBN 978-985-08-2473-8.
У манаграфіі на шырокім фактычным матэрыяле (больш за 30 тысяч найменняў), частка якога яшчэ не была ў навуковым звароце, разглядаюцца лексіка-семантычныя асаблівасці мікратапонімаў з усёй прасторы Усходняга Палесся. Робіцца спроба вызначыць месца і ролю назваў дробных геаграфічных аб’ектаў пры вырашэнні пытання аб дыялектным чляненні рэгіёна, выяўленні і ўдакладненні семантыкі мясцовых апелятываў і тэрыторыі іх распаўсюджання ў межах усходнепалескага краю.
Адрасуецца прафесійным даследчыкам у галіне тапанімікі і дыялекталогіі, выкладчыкам, аспірантам, студэнтам, а таксама ўсім, хто цікавіцца беларускай рэгіянальнай культурай.
Этнические традиции национальной кухни Беларуси / А. Викт. Гурко, Л. В. Бохан, Н. С. Бункевич; Нац. акад. наук Беларуси, Центр исслед. белорус. культуры, языка и лит. – Минск: Беларуская навука, 2019. – 254 с.: ил. – (Мир глазами этнолога).
ISBN 978-985-08-2448-6.
В очередной книге серии «Мир глазами этнолога» показан неоценимый вклад, который внесли этнические общности, населяющие нашу страну, в формирование национальной кухни Беларуси. Национальная культура питания рассматривается в контексте свойственных ей общественных функций: обрядовой, праздничной, повседневной. Дан подробный анализ элементов традиций питания жителей нашей страны, исповедующих христианство, иудаизм, ислам. Также представлены и основные традиции питания народов стран Азии, выходцы из которых проживают в Беларуси.
Будет полезна широкому кругу читателей, интересующихся историей и современными особенностями культуры питания населения Беларуси.
Якавенка, Н. В.
Мастацкі пераклад з роднасных моў у гісторыі беларускай літаратуры / Наталля Якавенка ; Нац. акад. навук Беларусі, Цэнтр даслед. беларус. культуры, мовы і літ., Ін-т літаратуразнаўства імя Янкі Купалы. – Мінск : Беларуская навука, 2019. – 357 с.
ISBN 978-985-08-2444-8.
У манаграфіі ў кантэксце гісторыі беларускай літаратуры раскрываюцца найбольш актуальныя пытанні мастацкага перакладу з роднасных моў як важнага складніка міжлітаратурнай камунікацыі і своеасаблівага віду літаратурна-мастацкай творчасці. Крыніцамі даследавання паслужылі празаічныя і паэтычныя творы ў арыгіналах і перакладах на беларускай, рускай, украінскай і польскай мовах.
Выданне адрасавана спецыялістам у галіне філалогіі, у тым ліку перакладчыкам і перакладазнаўцам, кампаратывістам, выкладчыкам, студэнтам, аматарам класічнай і сучаснай мастацкай літаратуры беларусаў і іх бліжэйшых суседзяў.